Εκδήλωση στα Λευκάδια για την διάσωση των μακεδονικών τάφων

Σημαντική εκδήλωση οργανώθηκε από το τοπικό Συμβούλιο Λευκαδίων για την διάσωση και ανάδειξη του αρχαιολογικού πλούτου της περιοχής (μακεδονικοί τάφοι, αρχαίο θέατρο Μίεζας, σχολή Αριστοτέλη κλπ) με κεντρικό ομιλητή τον Μαν. Βαλσαμίδη, το κείμενο της ομιλίας του οποίου ακολουθεί.

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΛΕΥΚΑΔΙΑ ΝΑΟΥΣΑΣ 

ΤΕΤΑΡΤΗ 3/12/2014

Αγαπητοί μου Λευκαδιώτες,

Τιμή μου που με καλέσατε ομιλητή - βοηθό στην ξεχωριστή προσπάθειά σας να αναδείξετε τον γνωστό για την πολιτιστική έκφραση και τον πολιτιστικό πλούτο τόπο σας.

Γνωρίζω καλά το πολιτιστικό επίπεδο των κατοίκων της Κοινότητάς σας, υπήρξα δάσκαλος πολλών, με συνδέουν φιλίες σε προσωπικό επίπεδο και δράσεις κοινές με τους συλλόγους σας.  Μου αρέσει, χαίρομαι να ακούω τους παλμούς της κοινωνικής και Κοινοτικής σας ζωής και με ευχαρίστηση οσφραίνομαι το άρωμα του παραδοσιακού ελληνικού και χριστιανικού τρόπου ζωής  σας.

Δεν είμαι ξένος. Σε μια εκπομπή του δημοσιογράφου Χαρδαβέλα, παλιά, υπότιτλος στην παρουσίασή μου ήταν: Βαλσαμίδης Εμμανουήλ, κάτοικος Λευκαδίων. Κάποιοι το θυμούνται. Μου άρεσε και το κράτησα. Είμαι, λοιπόν κάτοικος Λευκαδίων με βούλα και υπογραφή, και είμαι μαζί σας στην προσπάθειά σας.

·         

Είμαστε εδώ σε μία Κοινοτική προσπάθεια που φιλοδοξεί να αναστήσει μια ελληνική παράδοση χιλιετιών. Να κάνει τα Λευκάδια να μοιάζουν με αυτό που λέγαμε στην αρχαιότητα κράτος, δύναμη. Και δύναμη, κράτος, ήταν η πόλη, εξ ού και η έννοια "πόλη κράτος". Η έννοια πολίτης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την έννοια Κοινότητα. Συγκεντρωθήκαμε εδώ για να αναστήσουμε ένα θεσμό που εγγυάται την επιτυχία, ως πολίτες του Κοινού, της δύναμης, του κράτους που λέγεται Λευκάδια.

Στόχος μας είναι σαν μια γροθιά να δράσουμε για να περιφρουρήσουμε την περιουσία μας, τον πολιτισμό μας, υλικό και άυλο. Ο πολιτισμός μας δεν είναι της Αθήνας, δεν είναι της όποιας κυβέρνησης, δεν είναι ξένος από εμάς, είναι δικός μας, όλος δικός μας. Είναι λάθος να αδιαφορούμε για αυτόν, είναι έγκλημα κατά του τόπου μας και των παιδιών μας να πετάμε από πάνω μας την ευθύνη και να ψάχνουμε υπεύθυνους άλλους έξω από εμάς. Είναι θανατηφόρο για τον πολιτισμό μας αυτό το άλλοθι. Του τόπου μας είναι ο πολιτισμός, δική μας η κληρονομιά, δική μας η ευθύνη. Έτσι νιώθω προσωπικά και το ίδιο, πιστεύω, βιώνουμε εδώ όλοι.

Με αυτό το μάτι, του υπεύθυνου πολίτη, του Λευκαδιώτη πολίτη, ελάτε να δούμε τι συμβαίνει στον τόπο μας με το θέμα αρχαία ελληνική κληρονομιά. Να δούμε τι θετικό έγινε, ποιος πλούτος ήρθε στην επιφάνεια, ποιος πλούτος μας περιμένει και τι πήγε στραβά και χάνουμε ό, τι κράτησε η γη στα σπλάχνα της δυο χιλιάδες τρακόσια χρόνια.

·         

Θα ξεκινήσω από την ανάγκη αναθεώρησης μιας άθλιας νοοτροπίας, μιας κακιάς πρακτικής, ενός αποστήματος που πρέπει να καθαριστεί. Πρέπει να επικρατήσει η αρχή ότι ο πολίτης του τόπου έχει λόγο να γνωρίζει ε το τι γίνεται στον τόπο του στον τομέα των ανασκαφών, της φύλαξης, αξιοποίησης και προβολής των ευρημάτων. Τα ευρήματα δεν είναι οικογενειακή υπόθεση των αρχαιολόγων, όπως επικρατούσε παλιά. Την έζησα εκείνη την κατάσταση που θα πω απλά ότι ήταν αρρωστημένη. Πόσες φορές δεν άκουσα: Τι δουλειά έχεις και ανακατεύεσαι, αρχαιολόγος είσαι; Πού φτάσαμε έτσι. Φτάσαμε στην επικράτηση της αρχής: μελετούν, οι αρχαιολόγοι, τα αρχαία, κάνουνε τις ανακοινώσεις τους και τέλειωσε με αυτά, ας πάνε να γίνουν κομμάτια, οι αρχαιολόγοι τα μελέτησαν και η επιστήμη προάγεται.

Θα αναφερθώ σε ένα περιστατικό. Νομάρχης ο κ. Ανδρέας Βλαζάκης ορίζει Νομαρχιακό Συμβούλιο και καλεί να παραστεί σ' αυτό η αρχαιολογική υπηρεσία και από την πλευρά αυτών που φώναζαν τότε, η αφεντιά μου και ο καθηγητής Αριστοτέλης Βρίτσιος. Η συνεδρίαση είχε την ιδιαιτερότητα να είναι σε ανοικτή ακρόαση στους πολίτες μέσω ραδιοφώνου. Ακούστηκαν και έγιναν πράγματα και θάματα. Μεταξύ άλλων ακούστηκε και αυτό, από τα χείλη του υπεύθυνου αρχαιολόγου. Μπορεί να καταστράφηκε η τοιχογραφία του έφιππου Μακεδόνα στα Λευκάδια, αλλά την έχουμε σε αφίσα.

Η αντίληψη ότι ο πλούτος, που βγαίνει στο φως με τις ανασκαφές, είναι υπόθεση που ενδιαφέρει τους αρχαιολόγους και μόνο, δεν είναι μόνο αρρωστημένη, μας περιθωριοποιεί, μας κάνει μετανάστες στον τόπο μας. Την αποκρούω, την αποκρούομε. Δική μας είναι η κληρονομιά και έργα απείρου κάλλους και αξίας δεν μπορούμε να τα βλέπουμε να καταστρέφονται. Καλύτερα να μένουν θαμμένα στη γη, να διατηρούνται εκεί όπως διατηρήθηκαν, εκπληκτικής πολιτιστικής αξίας  έργα, στους αιώνες, παρά να ανασκάπτονται για το όφελος κάποιας ελίτ.

·         

Θα κάνουμε λοιπόν επανάσταση; Γιατί όχι; Και σας βεβαιώνω ότι θα είμαστε μπροστά, μαζί και με άλλους, σε μια προσπάθεια αλλαγής της παλιάς νοοτροπίας. Και είναι ευχάριστο ότι πλέον πάει να δημιουργηθεί με πρωτοβουλία και της ελληνικής πολιτείας μια νέα κατάσταση. Για πρώτη φορά κοινοποιεί με δελτία τύπου το Υπουργείο Πολιτισμού βήμα προς βήμα την ανασκαφική δραστηριότητα στην Αμφίπολη. Επικροτούμε αυτήν την πρωτοβουλία, πρέπει να ξέρει ο λαός τι γίνεται στον τόπο του. Πάμε λοιπόν σε κοινή δράση με την πολιτεία, πάμε να βοηθήσουμε την πολιτεία.

Και έχω να σας πω ότι όταν φτάνουν τα θέματα ψηλά, υπάρχει ευήκοο ούς, μας ακούνε, μας καταλαβαίνουν και το κράτος έρχεται και ενισχύει την προσπάθεια των τοπικών Κοινοτήτων. Αν σας πω ότι στα Λευκάδια, μέσα στον υπό κατάρρευση τάφο της Κρίσεως ήρθε και συνεδρίασε με την υπουργό Πολιτισμού Άννα Ψαρούδα Μπενάκη το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, Ότι στους τάφους έναν - έναν και στη σχολή Αριστοτέλους περιηγήθηκε ως υπουργός Πολιτισμού η Ντόρα Μπακογιάννη; Ότι ήρθε ο Υπουργός Πολιτισμού Σταύρος Μπένος, που μέχρι σήμερα από επίκαιρη θέση ενδιαφέρεται για την περιοχή; Ότι ήρθε ο Υπουργός Θάνος Μικρούτσικος; Ότι χάρις σ' αυτές τις ενέργειες αναστηλώθηκε ο Τάφος της Κρίσεως;

Οι πολίτες έχουν λόγο. Και ακούστε ένα περιστατικό. Χτυπάει το τηλέφωνό μου. Μανώλη, κατέβα αμέσως στη σχολή κάτι σοβαρό συμβαίνει. Κατέβηκα στην σχολή του Αριστοτέλους και δεν μπορούσα να φανταστώ ότι μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο. Εγκατάσταση εργολάβου, έναρξη εργασιών διάνοιξης δρόμου από τη σχολή του Αριστοτέλους για την κατασκευή λίμνης άρδευσης από τη Νομαρχία. Νομάρχης ήταν η μ. Παρτσαφυλλίδου, σταμάτησε η καταστροφή. Χάρις στην παρέμβαση ενός αγρότη. Θα γινόμασταν ρεζίλι διεθνώς.

·         

Τι αρχαιότητες έχουμε στα Λευκάδια.  Τάφος του Κινχ. Ήρθε προ ολίγων ετών να επισκεφθεί τον τάφο η εγγονή του Κίνχ. Να θαυμάσει την ανακάλυψη, το έργο του παππού της. Να δει την εκπληκτική τοιχογραφία του Μακεδόνα ιππέα που καλπάζει προς τη δόξα, να νιώσει την ορμή τη Μακεδονική που δόξασε τον τόπο, που φώτισε τον κόσμο. Και τι είδε! Ντροπή μας.

Με χαρά άκουσα ότι τις τελευταίες ημέρες δουλεύει κάποιο συνεργείο στον Τάφο. Πιστεύω ότι αν υπάρχει θέληση και χρήματα, ο Τάφος θα αποκατασταθεί στην κατάσταση που ήταν όταν ανασκάφηκε από τον Κίνχ. Οι αρχαίοι έλεγαν το φυλάξαι τα αγαθά χαλεπώτερον εστι του κτήσασθε.

Έχουμε τον τάφο Λύσσωνος και Καλλικλέους. Θησαυρός ανεκτίμητος και ανεκμετάλλευτος. Μοναδικός οικογενειακός τάφος με τις 22 θήκες των προγόνων μας, με τα ωραία ονόματα, τα ανδρικά, τα γυναικεία: Αριστοφάνης Λύσωνος, Λύσων Αριστοφάνους, Στρατονίκη Λύσωνος, Καλλιστώ Δημητρίου, Ηγησώ Παραμόνου κ. ά. Να θυμίσω ότι η ανασκαφή ήταν σιωπηλή αναπτέρωση του ηθικού του Έλληνα μέσα στη μαύρη Γερμανική κατοχή. Την τεκμηριωμένη επιστημονική εργασία της  μετά από χρόνια ανακοίνωσε και πρόβαλλε διεθνώς η Αμερικανίδα αρχαιολόγος Στέλλα Μίλερ. Πράγμα που σημαίνει ότι η κληρονομιά μας είναι  αξία δεκτική ανάδειξης σε επίπεδο παγκόσμιας κληρονομιάς.

Πάμε στον τάφο της Κρίσεως. Έγινε η αναστήλωση, δεν έγινε όμως εκείνο που όλοι οι υπουργοί είχαν αποφασίσει και η αρχική μελέτη προέβλεπε, να γίνει μέσα στον τάφο εκθετήριο των όσων βρέθηκαν μέσα σε αυτόν. Να εγγίζει ο επισκέπτης τους μύθους τους ελληνικούς από τον Αχιλλέα και τον Όμηρο μέχρι τον Αλέξανδρο. Ποιος παρέλαβε το έργο; Που βρίσκονται τα ευρήματα; Έγινε συντήρησή τους; Προβλήθηκαν πουθενά;

Σε ποια κατάσταση βρίσκεται σήμερα το μνημείο; "Θου, Κύριε φυλακήν τω στόματί μου". Θα μας πει ύστερα από λίγο καιρό κάποιος Δ/ντής Αρχαιολογικής υπηρεσίας τι φωνάζετε; Έχουμε τις υαλογραφίες.

Ακολουθεί το μνημείο "τάφος των Ανθεμίων". Άλλος θησαυρός. Μια λάρνακα πλουμισμένη με ζωγραφιές κεντίδια, ένας τάφος με το ζεύγος του Πλούτωνα και της Περσεφόνης στο τύμπανο. Να μιλήσω; Για πόσα χρόνια ήταν μια λαμαρίνα πάνω από τον τάφο και το μόνο που έκανε ήταν να μετατρέπει τη βροχή σε ρυάκι που πλημύριζε το μνημείο.

Μεγαλύτερες είναι οι καταστροφές στην Ακρόπολη. Εγκατάλειψη.

Να πάμε στον τάφο των παλαιστών; να πάμε στο στύλο; Να έρθουμε στη Σχολή του Αριστοτέλους; Φιλοξενούσαμε την Πρέσβειρα της Ινδονησίας στη Νάουσα. Στη Σχολή με ρώτησε η γραμματέας της: Πού είναι οι Τουρίστες σας;

·         

Οι πρόγονοί μας, μας άφησαν μια πατρίδα ελεύθερη. Μας άφησαν μια πατρίδα δοξασμένη. Μια πατρίδα με έργα πολιτισμού, που είναι ο πολιτισμός που δείχνουν οι ξένοι στα μουσεία τους. Κάποιος έγραψε στο F/B: να μπει εισιτήριο υπέρ της Ελλάδος σε όλα τα μουσεία του κόσμου. Ναι, και εμείς να καθόμαστε με σταυρωμένα χέρια. Όχι, να εργασθούμε να έρθει εδώ ο Τουρίστας να τα δει. Αλλά πριν απ' αυτόν να ξυπνήσουμε και να ενώσουμε εμείς τις δυνάμεις μας. Να αγαπήσουμε τον τόπο στον οποίο είμαστε ξένοι. Ξέρω τι λέω. Είμαστε ξένοι. Δεν μας νοιάζει. Θα αναφερθώ σε παράδειγμα.

Έχουμε στην περιοχή μας το αρχαίο θέατρο. Είναι στο τέλος της αναστήλωσής του. Υπεύθυνος αρχαιολόγος είναι ο Νεκτάριος Πουλακάκης, αρχαιολόγος που εμφορείται από το νέο πνεύμα της τοπικής συμμετοχής στο έργο του αρχαιολόγου που σκάβει για την ανάδειξη και προκοπή του τόπου. Θέλει βοήθεια και ζητάει βοήθεια. Στην προσπάθειά του αυτή προσκάλεσε ο κ. Πουλακάκης με ανακοινώσεις από τον τύπο τους ανθρώπους της περιοχής συγκεκριμένη ημέρα και ώρα για να μιλήσει ενημερωτικά για το θέατρο. Πήγε πολύς κόσμος... ξέρετε πόσοι ήταν; Εγώ και ένας άλλος.

Και αφού μιλάμε για το θέατρο, επωφελούμαι από την παρουσία του Αντιπεριφερειάρχη κ. Καλαϊτζίδη να επισημάνω ότι το θέατρο δεν έχει πρόσβαση, δεν έχει παρκινγκ, δεν μπορεί να λειτουργήσει. Θα γίνουν παραστάσεις, ο κόσμος θα έρθει, το θέατρο δεν έχει ούτε μονοπάτι για τους πεζούς.

·         

Θα κλείσω την ομιλία μου με τα όσα υπαινίχθηκε η φίλη Φούλη Τομπουλίδου - Αλιτζανίδου για το τι κρύβει η περιοχή μας και ότι πρέπει να γίνουν ανασκαφές. Τι κρύβει η περιοχή μας το ξέρουμε: Πλούτο αμύθητο. Κρύβει μια πόλη ολόκληρη, την αρχαιότερη Μακεδονική πόλη, τη Μίεζα. Ο Στέφανος Βυζάντιος γράφει ότι ο Βέρης εγέννησε τρεις Μίεζαν, Βέροιαν και Όλγανον.

Η Μίεζα είναι η πρώτη θυγατέρα του μυθικού Βασιλιά Βέρη. Ένα μουσείο για τη φύλαξη και την ανάδειξη των ευρημάτων της περιοχής το δικαιούται η Μίεζα, το δικαιούνται τα Λευκάδια. Σας ξενίζει η πρότασή μου; Τι είχε και τι έχει παραπάνω η Πέλλα και η Βεργίνα, ή η Αμφίπολη, δεν το κατάλαβα. Δεν έχω τίποτε με τις περιοχές αυτές, αντίθετα αγαπώ την Πέλλα, γιατί είμαι ο αίτιος της ανασκαφής της.

Φοβάμαι ότι θα πω και άλλα. Γι' αυτό σταματώ εδώ. Είναι ώρα να γίνει και κάποια συζήτηση. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας. Ευχαριστώ.