Χειρόγραφη επιστολή Μακεδονομάχου από την Τσέγανη

Χειρόγραφη επιστολή ντόπιου Μακεδονομάχου 

για την ελληνικότητά του και τις Βουλγαρικές βιαιότητες

Ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Εδεσσαίου ερευνητή Γεωργίου Τουσίμη, που είχε δημοσιευθεί στο περιοδικό "ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΖΩΗ" (ΙΟΥΛΙΟΣ 1995, ΤΕΥΧΟΣ 350).

Οφείλεται μεγάλη τιμή στον καταξιωμένο Μακεδονομάχο από την Τσέγανη (σημερινό Άγιο Αθανάσιο) του Νομού Πέλλας Νικόλαο Δημ. Σιάντση και γι' αυτό καταθέτουμε στη μνήμη του άγνωστα στοιχεία για την εθνική του δράση.

Την προσφορά και τις υπηρεσίες στον Μακεδονικό Αγώνα του Νικ. Σιάντση θα αφηγηθούμε με τα δικά του απλά λόγια και τη δική του ορθογραφία. Θα αφηγηθούμε τη δράση του με τα δικά του λόγια, που θα μεταφέρουμε εδώ από μια αυθεντική ιδιόχειρη αυτοβιογραφική επιστολή του, που βρέθηκε και αποτελεί πολύτιμο χειρόγραφο κειμήλιο του Μακεδονικού Αγώνα στην περιοχή μας.

Γράφει ο Μακεδών αγωνιστής:

"Εγώ ο Νικόλαος Δημητρίου εκ Τσέγανης δηότη ήμε έλλην, η κομήτες βούλγαρη έμβηκαν μέσα εις το χοργιόν μου δια να σκοτόσον εμένα''.

 Έτσι αρχίζει η επιστολή που έστειλε προς την Επιτροπή Αγώνος στη Θεσσαλονίκη, μέσα από τις φυλακές του Γεντή Κουλέ,το σημερινό Επταπύργιο,όπου το 1908 ήταν φυλακισμένος, για λόγους που αναφέρει ο ίδιος στη συνέχεια της επιστολής του.

Ο ίδιος σώθηκε από την εναντίον του δολοφονική απόπειρα που έκαμαν οι κομιτατζήδες ''δηότη ημε έλλην''.Για να σώσει ομως και την οικογένεια του που κινδύνευε να ξεκληριστεί, ''έφιγα, γράφει, απο την Τσέγαν μαζή με την φαμιλίαν με 5 ψηχές και ήρθα εις το όστροβον''.

Αλλά οι θυσίες για τον αγώνα του Νικόλα Σιάντση δεν τελείωσαν μόνο με την εγκατάλειψη και την καταστροφή των κτημάτων και της περιουσίας του. Συνεχίζει την αναφορά του:

''Εμηναν εις το τσέγαν όλα τα ζώα δηλαδή πρόβατα βοδγια και άλογα τα όπια όλα εχάθηκαν και τα έλαβον η βούλγαρη τα χωράφχια έμιναν αθέριστα εις το σπίτι μου ότη σητάρη και άλλο γένημα και παγγίργια και ότη πράγματα και αν είχα εχάθηκαν δηότη εφιγα βιαστηκά''.

Στο χωριό του οι κομιτατζήδες, αφού δεν κατόρθωσαν να φονεύσουν αυτόν τον ίδιο, ''εσκότοσαν,τον πατέρα μου και τον αδελφό μου''. Πατέρας του είναι ο Δημήτριος Σιάντσης, ο οποίος εσφαλμένα θεωρείται από ειδήμονες άλλο πρόσωπο και αναφέρεται με διαφορά ηλικίας τριών ετών από τον γιο του Νικόλα.

Φαντάζεται κανείς εύκολα πόσο ακατάβλητο ήταν το Ελληνικό φρόνημα της οικογένειας Σιάντση και πόσο αντιμάχονταν και ματαίωναν τα βουλγαρικά σχέδια, αφού πλήρωσε την αφοσίωση της στα πάτρια με το αίμα πατέρα και γιού.

Αλλά δεν είναι μόνο αυτά τα ανθρώπινα θύματα που θρήνησε η οικογένεια Σιάντση.

Περιγράφει:

''Μετά ολίγον καίρον, εκήνε η κομήτης εσκοτοθήκαν από τον Στρατόν το οπίον εγώ ήμαν οδιγός δια αυτό εθίμοσαν η βόλγαρη και εσκότοσαν την πεθερόν μου και την Αδελφίν μου εις το χωράφη όπου εδούλεβαν''.

Η οικογένεια Σιάντση προσφέρει στον αγώνα άλλο ένα μέλος της. Την κόρη που βρίσκει φρικτό θάνατο στο χωράφι, μαζί με τον πεθερό του υιού Νικόλα.

Παρόλα ταύτα ο Νικόλας δεν κάμπτεται. Στην Άρνiσσα, όπου εγκαταστάθηκε,συνεχίζει με περισσότερο φανατισμό την πατριωτική του δράση.

Γράφει:

''Επίρα,το όπλον εις τας χείρας μου και επίγα με τους αντάρτες δια να καταδιόξον τους βουλγάρους και εχθρούς μας με τον Μήτσα Καπετάν και με τόν Βανγγελή εδούλεψα και με τον Κορά Πάνον Καπιτάν εδούλεψα 4 μήνες με τον δάσκαλο Χρίστον εδούλεψα 4 μήνες''.

Εδώ βλέπουμε πόσο δοσμένος ήταν στην υπηρεσία του αγώνα. Πολέμησε τους κομιτατζήδες υπό τον Μήτσα Καπιτάν, εννοεί τον οπλαρχηγό Δ. Βάρσο, με τον Καπιτάν Βαγγέλη, δηλαδή τον οπλαρχηγό Βαγγέλη Κρικέλα, με τον γνωστό αργότερα στρατηγό, Καραπάνο και με τον δάσκαλο Χρίστο, εννοεί το μικρό σώμα υπό την αρχηγία του Οστροβίτη δασκάλου Χρίστου Στογιαννίδη. Συμμετείχε δηλαδή σε όλες τις ανταρτικές ομάδες που έδρασαν στα βουνά του Οστρόβου, του Μοριχόβου και της Καρατζόβας, μεταξύ των ετών 1907 - 1908.

Η παρουσία και η δράση των σωμάτων αυτών κατά των βουλγαρικών σωμάτων συγκράτησαν και αναπτέρωσαν σε μεγάλο βαθμό το εθνικό φρόνημα στις παραπάνω περιοχές.

Ιδιαίτερα ανακουφίστηκε και ανέπνευσε η περιοχή με τη δολοφονία του γνωστού αρχικομιτατζή Τάνε Βοεβόδα από τον ίδιο τον Νικόλα και τρείς συντρόφους του.

Σε άλλη επιστολή του, αναφέρει:

''Εφονεύσαμε τον Τάνε Βοεβόδα μετά τριών συντρόφων μου και απαλλάξαμε τον τόπο από ένα τέρας''.

Πράγματι, η εκτέλεση του Τάνε Βοεβόδα ήταν σημαντικότατο γεγονός. Διότι, έκτοτε, εξαρθρώθηκε και διαλύθηκε το σώμα του τρομερού Τάνε που ελυμαίνετο και τρομοκρατούσε την περιοχή.

Ο τελευταίος αρχηγός της περιφερείας Ναούσης - Βοδενών Νικ. Τράϊκος, Ανθυπασπιστής Τσίπουρας Νικόλαος,(αρχηγός σώματος Ναούσης - Βοδενών Φεβρουάριος 1908 - Ιούλιος 1908) είχε καταρτίσει μια ένοπλη ανταρτική ομάδα από εγχώριους Οστροβίτες και Τσεγανιώτες υπό την αρχηγία του Οστροβίτη δασκάλου Χρ. Στογιαννίδη,με το ψευδώνυμο Ιάσων, η οποία κινείτο γύρω από τη λίμνη. Μετά πεντάμηνο αγώνα στην περιφέρεια της λίμνης, κατά μια συμπλοκή με τους Τούρκους, συνελήφθησαν ο Νικόλας και άλλοι δύο σύντροφοι του.

Οι συλληφθέντες δικάσθηκαν και καταδικάσθηκαν από τους Τούρκους σε τετραετή καταναγκαστικά έργα στο Γεντή Κουλέ, σημερινό Επταπύργιο.

Από τη φυλακή ο Νικόλαος στέλνει προς το Εθνικό Κέντρο την ανέκδοτη επιστολή, που δημοσιεύουμε τώρα στην οποία διεκτραγωδεί τις τραγικές συνθήκες κάτω από τις οποίες εξέτιε την ποινή του και ζητάει την υλική συνδρομή του Κέντρου.

Εκθέτοντας τη μαρτυρία του:

''Δεν είνε αντροπί απο τους ανθρόπους και ημαρτία απο τον Θεόν να πλαγιάζω εις τα σανίδια και να τρόγον ξιρώ ψωμή δεν είνε αμαρτια να πεθάνω απο την πίναν και εγώ και οικογένιάν μου και να χαίροντε η εχθρί μου η βουλγάρι επούλισα το παλτό μου δια να αγοραζω φαγιτόν εγώ δεν εδούλεβα δια κανένα σιμφέρον η δια καμίαν ατιμίαν αλλά δια το έθνος και επιτέλους οι βούλγαρη εσκοτωσαν τους ανθρωπους μου εχάλασαν τα ζωά μου και το σπίτι μου''.

Αμέσως το Εθνικό Κέντρο τον ενίσχυσε με 3 οθωμ. λίρες. Μετά πεντάμηνη φυλάκιση στο Γεντή Κουλέ, οι τρείς οπλίτες αποφυλακίσθηκαν, χάρη στην γενική αμνηστία που δόθηκε μετά την ανακήρυξη του τουρκικού Συντάγματος το 1908. Έτσι τελείωσαν τα μαρτύρια και οι θυσίες του ηρωϊκού Μακεδονομάχου Νικόλα Σιάντση, ο οποίος προσέφερε τα πάντα στον αγώνα και την ελευθερία της Μακεδονίας.

Η εθνική προσφορά του δεν εξαντλείται μόνο με όσες πληροφορίες αντλήσαμε από τη δική του επιστολή. Για την δράση του αναφέρονται πολλά στην εμπιστευτική αλληλογραφία του Κέντρου 130 - Οστρόβου.

Προπαντός πληροφορούμεθα πολλά από τα σημειώματα του Κέντρου 130, που υπογράφονται απο τον αρχηγό του Κέντρου Εορδέα, ψευδώνυμο του Στ. Χατζηχαρίση και από τον οπλαρχηγό Ιάσωνα, ψευδώνυμο του Οστροβίτη δασκάλου Μακεδονομάχου Χρ. Στογιαννίδη.

Τέτοια ντοκουμέντα αξίζει να δουν μια μέρα το φως της δημοσιότητας, για να γνωρίσουμε και εμείς και οι γενιές που έρχονται πως πολέμησαν και θυσιάστηκαν οι πρόγονοι μας για την Ελλάδα και την Μακεδονία μας.

Πηγή: http://macedonia-documents-and-proofs.blogspot.gr/2012/10/blog-post.html